Բժիշկներ
ԵՊԲՀ. Վիրահատությունն առանց արվեստի և ստեղծագործության, սովորական արհեստ է. ԵՊԲՀ պրոֆեսոր Զարեհ Տեր-Ավետիքյան
![ԵՊԲՀ. Վիրահատությունն առանց արվեստի և ստեղծագործության, սովորական արհեստ է. ԵՊԲՀ պրոֆեսոր Զարեհ Տեր-Ավետիքյան ԵՊԲՀ. Վիրահատությունն առանց արվեստի և ստեղծագործության, սովորական արհեստ է. ԵՊԲՀ պրոֆեսոր Զարեհ Տեր-Ավետիքյան](up/article/big/file_62204_1679327.jpg)
Պրոֆեսոր Զարեհ Տեր-Ավետիքյանը Հայաստանի առողջապահության ոլորտի, բժշկագիտության նվիրյալներից է, որը մինչ օրս աշխատում է՝ բժշկական գիտելիքներով զինելով ապագա բժիշկներին, փրկելով բազմաթիվ կյանքեր: Նա Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի ընդհանուր վիրաբուժության ամբիոնի վարիչն է:
Զարեհ Ավետիքի Տեր-Ավետիքյանը ինստիտուտն ավարտելուց հետո աշխատել է ՀԽՍՀ Ապարանի շրջանի կենտրոնական շրջանային հիվանդանոցի վիրաբուժական բաժանմունքի վարիչ, այնուհետև՝ Երևանի շտապօգնության հիվանդանոցի ավագ վիրաբույժ։
1982 թվականին Նովոսիբիրսկում պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսությունը։ 1984-1988 թթ. Մոսկվայում եղել է ԽՍՀՄ բժշկական գիտությունների ակադեմիայի համամիութենական վիրաբուժության գիտական կենտրոնի դոկտորանտ:
1988 թ. Մոսկվայում, Խորհրդային Միության վիրաբուժության գիտական կենտրոնում պաշտպանել է թեզ՝ «Ռեկոնստրուկտիվ վերականգնողական վիրահատություններ՝ չավարտված էզոֆագոպլաստիկայի և արհեստական կերակրափողի հիվանդությունների ժամանակ» թեմայով։ 1990 թ.-ից առ այսօր Առողջապահության ազգային ինստիտուտի և հետագայում Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի ընդհանուր և կրծքային վիրաբուժության ամբիոնի վարիչն է,
1998թ.-2003թ.՝ Հ.Հ.Ա.Ն. լիցենզիոն հանձնաժողովի նախագահ վիրաբուժության գծով: 2003 թվականից ղեկավարում է Երևանի վիրաբուժության բժշկական կենտրոնը: 2010 թվականից ԵՊԲՀ վիրաբուժության, վնասվածքաբանության, ուրոլոգիայի և անեսթեզիոլոգիայի մասնագիտացված գիտական խորհրդի նախագահն է։ 1998-2005թթ. եղել է ՀՀ առողջապահության նախարարության, 1995-2007 թթ. Երևանի գլխավոր վիրաբույժը:
1998 թ.-ից ՌԴ բժշկատեխնիկական գիտությունների ակադեմիայի, 2008թ.-ից Հայաստանի բժշկական գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս է: «Հայկական վիրաբուժություն XXI» ասոցիացիայի փոխնախագահն է։
Հայաստանի վիրաբույժների գիտական ասոցիացիայի նախագահության, Պանկրեատոլոգների համաշխարհային ասոցիացիայի անդամ է:
Զարեհ Տեր-Ավետիքյանը Հայաստանի, Ռուսաստանի, ԱՊՀ այլ երկրների և Եվրոպայի գիտաբժշկական հրատարակչությունների ավելի քան 200 հոդվածների, երեք մենագրությունների, մեկ ատլասի, երկու հեղինակային գյուտերի, տասը ռացիոնալիզատորական առաջարկությունների, չորս գիտամեթոդական ձեռնարկների հեղինակ է, 5 դոկտորական և 11 թեկնածուական ատեղախոսության ղեկավար:
Հարցազրույցներից մեկում Զարեհ Տեր-Ավետիքյանը բացահայտել է, որ մասնագիտության ընտրությունը կայացրել է դեռևս 9-րդ դասարանում՝ ֆիզիկայի, որով շատ էր հետաքրքրված, և վիրաբուժության միջև:
«Եթե ֆիզիկայի մասին գոնե որոշակի պատկերացումներ ունեի, ապա վիրաբուժության վերաբերյալ դրանք շատ անորոշ էին։ Դա, իհարկե, կյանքեր փրկելու մասին ռոմանտիկ երազանք էր, ոգեշնչվել էի մարդկանց օգնելու ինչ-որ խորհրդավոր, բայց հրապուրիչ ցանկությամբ, որը հիմնականում վերցնում էի գեղարվեստական և ֆանտաստիկ գրականությունից: Ծնողներս բժիշկներ չէին։ Հայրս ֆիզիկոս էր, մայրս ՝ քիմիկոս, սակայն բժիշկ շատ ընկերներ են ունեցել։ Բժիշկներ կային նաև հարազատների շրջանում։ Անկեղծ կարող եմ ասել, որ սիրահարվեցի վիրաբուժությանը այն փուլում, երբ շատ աղոտ պատկերացում ունեի այս մասնագիտության մասին, և հետագայում այս երիտասարդական ռոմանտիկ երազանքը վերածվեց սիրո, որն ինձ ոգեշնչեց ուսանողական տարիներից և մինչև այսօր չի մարել»,-նշում է Զարեհ Տեր -Ավետիքյանը՝ վստահեցնելով, որ, եթե ընտրությունն այսօր լիներ, կրկին կընտրեի վիրաբուժությունը:
«Առաջին ինքնուրույն վիրահատությունը ապենդէկտոմիա վիրահատությունն էր, որը ես արեցի շրջանային հիվանդանոցում ինստիտուտն ավարտելուց հետո: Ամեն ինչը, ինչպես առաջին անգամ է լինում՝ հուզմունք, լարվածություն և, իհարկե, աննկարագրելի ուրախություն ու ոգևորություն։ Այդ զգացողությունները դժվար է փոխանցել»,-առաջին վիրահատությունն է հիշում անվանի վիրաբույժը:
Նշում է, թե որն է մասնագիտական կատարելագործման իր դեղատոմսը: «Եթե անտարբեր չես մասնագիտության նկատմամբ և նախանձախնդիր ես, ապա անընդհատ սովորում ես, սովորում բոլորից, քանի որ քեզ մղում է չմարող ցանկությունը, գերազանցության ձգտումը՝ կատարել էլ ավելի լավը: Առաջին հերթին պետք է ունենալ սեփական անձի նկատմամբ մեծ պահանջ՝ երբեմն պեդանտիզմին մոտ, և, իհարկե, մշտական մասնագիտական զարգացում:
«Վիրաբուժական միջամտության ժամանակ քո հմտությունը ոչ մի դեպքում չպետք է դուրս գա վիրահատության հիմնավորված ցուցումներից և այն գիտական նվաճումներից, որոնք ներկայումս ունի վիրահատությունը։ Եթե անգամ անհրաժեշտություն է առաջանում դուրս գալ «թույլատրելի» սահմաններից, ապա առաջնորդվում եմ առաջին հերթին ողջամիտ նպատակահարմարության սկզբունքով ՝ ոչ մի դեպքում ի վնաս հիվանդի, թեկուզ ի վնաս իմ ամբիցիաների։ Այլ դրդապատճառներ ինձ համար անընդունելի են»,-ընդգծում է նա։
Հմուտ բժշկի փոխանցմամբ՝ ներկայումս ավանդական մեթոդներին փոխարինում է նոր տեխնոլոգիական վիրաբուժությունը, որտեղ վիրահատությունները կատարվում են էնդովիդեոլապարոսկոպիկ մեթոդով՝ հատուկ գործիքների և սարքերի օգնությամբ։ Սա, իհարկե, որոշ չափով հավասարեցրեց կամ, այսպես ասած, միասնականացրեց վիրաբույժի անհատական ձեռագործական հմտության նշանակությունը՝ ձեռքերի նուրբ և նրբագեղ աշխատանքը փոխարինելով գործիքային և ապարատային աշխատանքով։
Վիրաբույժն ակադեմիական գիտելիքների և վերլուծական մտքի հետ մեկտեղ պետք է օժտված լինի նաև ձեռագործական տաղանդով, ունենա հոգեհուզական խառնվածքի առանձնահատկությունները՝ դիմացկունություն, վճռականություն, քաջություն, արձագանքման արագություն: Երկու հիմնական տարրերից մեկի՝ գիտելիքի և «ձեռքերի» բացակայության դեպքում` անձը կամ լավ գիտաշխատող է, կամ արհեստավոր, որը վտանգավոր է ոչ ստանդարտ իրավիճակում: Միայն այս երկու հիմնական բաղադրիչների պարտադիր ներդաշնակ համադրությունը, մարդկային այլ որակների հետ միասին, կարող է հիմք ծառայել վիրաբույժի կերպարը բնութագրելու համար»,-նշում է Զարեհ Տեր-Ավետիքյանը։
Ըստ նրա՝ վիրաբուժությունն առաջին հերթին գիտություն է, բայց, ի տարբերություն բազմաթիվ այլ բժշկական մասնագիտությունների, վիրաբուժության մեջ նպատակին հասնելու համար անհրաժեշտ է տիրապետել ձեռագործության որոշակի հմտությունների։ Իսկ եթե այս ձեռագործ հմտությունը հասցվի ձեռակերտ մակարդակի, ապա, իհարկե, սա արդեն զուտ էսթետիկ կատեգորիա է, սա մոտ է արվեստին։
Վիրաբույժի խոսքով՝ ի վերջո, հնարավորության սահմաններում համարձակ կատարված վիրահատությունը ոչ պակաս գեղագիտական բավարարվածության զգացում է առաջացնում, ինչպես պոեզիան,սիրելի երաժշտությունը, լավ ֆիլմը և այլն։ Իհարկե, վիրահատությունը արվեստ չէ, անհերքելի է, բայց անհերքելի է նաև, որ վիրահատությունն առանց արվեստի, առանց ստեղծագործության, Զարեհ Տեր-Ավետիքյանի բնորոշմամբ, սովորական արհեստ է։
«Այսօրվա սերունդը լավն է, չի կարող վատը լինել: Պետք է նշեմ, որ նրանց հայացքը, ճաշակը, վերաբերմունքը շրջապատի հանդեպ ձևավորվում են այն մթնոլորտում, որում ապրում են: Իմ ցանկությունն է, որ բժշկի ճանապարհն ընտրած անձինք առավել մեծ հետաքրքրություն ցուցաբերեն մասնագիտության հանդեպ, ուսումնասիրեն, տեսնեն հայտնի, լավագույն վիրաբույժների փորձը: Ես արդեն պաշտպանել էի թեկնածուական ատենախոսությունը, գործող բժիշկ էի, բայց ձգտում էի գոնե մեկ անգամ տեսնել հայտնի վիրաբույժների վիրահատությունները: Վիրաբուժությունը պետք է սիրել, վիրաբուժությանը պետք է նվիրվել: Հակառակ դեպքում, եթե աշխատանքին վերաբերվես միայն կոմերցիոն տեսանկյունից, լավ մասնագետ հնարավոր չէ դառնալ: Վիրահատությունները ևս պետք է իրականացնել նրբագեղորեն, հմտորեն, գեղեցիկ, ինչպես ցուցված է, իհարկե, բայց անել միայն անելու համար, հանցագործություն է»,-խոսքն ամփոփում է անվանի մասնագետը:
Բժշկի հետ զրուցեց Մայա Խաչատրյանը
![](images/calendar.png)
Կարդացեք նաև
![ԵՊԲՀ. Հայրապետ Գալստյանի՝ կյանքեր փրկելու գլխավոր դեղատոմսը չհուսահատվելն է. զրույց բժշկագիտության նահապետի հետ ԵՊԲՀ. Հայրապետ Գալստյանի՝ կյանքեր փրկելու գլխավոր դեղատոմսը չհուսահատվելն է. զրույց բժշկագիտության նահապետի հետ](up/article/small/file_64234_509905.jpg)
84-ամյա անվանի բժիշկ-գիտնական Հայրապետ Գալստյանը կյանքի 64 տարիները նվիրել է մարդկանց կյանքերի փրկության կարևոր գործին...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Բժշկագիտության մեջ մեծ ավանդ ունեցած հայ կանայք (մաս 2) ԵՊԲՀ. Բժշկագիտության մեջ մեծ ավանդ ունեցած հայ կանայք (մաս 2)](up/article/small/file_64224_3124947.png)
Սիրելի՛ համալսարանականներ, ձեր ուշադրությանն ենք ներկայացնում բժշկագիտության մեջ մեծ ավանդ ունեցած ևս 10 հայ կին գիտնականի անուն...
![](images/calendar.png)
![Ապրիլի 3-ին ծնվել է ռուս բժիշկ, ծանր ատլետ, ողնուղեղային վնասվածքներով հիվանդների ռեաբիլիտացիայի մեթոդիկայի հեղինակ Վալենտին Դիկուլը Ապրիլի 3-ին ծնվել է ռուս բժիշկ, ծանր ատլետ, ողնուղեղային վնասվածքներով հիվանդների ռեաբիլիտացիայի մեթոդիկայի հեղինակ Վալենտին Դիկուլը](up/article/small/file_24751_7455005.jpg)
Վալենտին Իվանովիչ Դիկուլը ծնվել է 1948 թ. ապրիլի 3-ին Կաունաս (Լիտվա) քաղաքում: Ծնողների մահվան պատճառով տղան ապրել է մանկատանը: Այնտեղ նա սովորել է ձեռնածություն և ակրոբատիկա...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Նոբելյան առաջին հայազգի դափնեկիր Արդեմ Պատապուտյանի՝ գիտությամբ զբաղվելու 13 կանոնները ԵՊԲՀ. Նոբելյան առաջին հայազգի դափնեկիր Արդեմ Պատապուտյանի՝ գիտությամբ զբաղվելու 13 կանոնները](up/article/small/file_63822_6538336.jpg)
Նոբելյան առաջին հայազգի դափնեկիր, Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի պատվավոր դոկտոր, ամերիկահայ ականավոր գիտնական...
![](images/calendar.png)
![Դեկտեմբերի 22-ին ծնվել է ռուս սրտային վիրաբույժ, գիտնական և բժշկական գիտության կազմակերպիչ Լեո Բոկերիան Դեկտեմբերի 22-ին ծնվել է ռուս սրտային վիրաբույժ, գիտնական և բժշկական գիտության կազմակերպիչ Լեո Բոկերիան](up/article/small/file_22504_405912.jpg)
Բոկերիան աշխարհի այն քիչ սրտավիրաբույժների շարքին է դասվում, ովքեր կատարում են սրտի հետ կապված վիրահատությունների հայտնի արսենալ՝ ամենատարբեր ախտահարումների դեպքում: Վիրահատություններից շատերն այսօր աշխարհում չունեն...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Կես դար՝ բժշկության ոլորտում. Գագիկ Բազիկյանի մասնագիտական ուղին ԵՊԲՀ. Կես դար՝ բժշկության ոլորտում. Գագիկ Բազիկյանի մասնագիտական ուղին](up/article/small/file_62971_7339423.jpg)
Երևանի բժշկական ինստիտուտի բուժական ֆակուլտետում Գագիկ Բազիկյանը սովորել է 1966-1972 թվականներին: 1973 թվականին նա ընդունվել է Ռենտգենոլոգիայի և օնկոլոգիայի ինստիտուտ...
![](images/calendar.png)
![«Արմենիա» ՀԲԿ արյան ծառայությունը. հարցազրույց Մարինե Թովմասյանի հետ. armeniamedicalcenter.am «Արմենիա» ՀԲԿ արյան ծառայությունը. հարցազրույց Մարինե Թովմասյանի հետ. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_62927_3476849.jpg)
Խոսենք «Արմենիա» ՀԲԿ արյան ծառայության մասին:
Կենտրոնում կատարվում են արյան հետ կապված այն գործառույթները, որոնք իրականացվում են...
![](images/calendar.png)
![Ի՞նչ է փոխվել. 16 տարի անց հարցազրույց Արմեն Չարչյանի հետ` նույն հարցերով Ի՞նչ է փոխվել. 16 տարի անց հարցազրույց Արմեն Չարչյանի հետ` նույն հարցերով](up/article/small/file_62765_4254548.jpg)
Մեդ-Պրակտիկ թիմի կողմից որոշում կայացվեց 2007 թվականին հրապարակվող «Ֆարմացևտ պրակտիկ» պարբերականի շրջանակում պրոֆեսոր Արմեն Չարչյանին հարցազրույցի ժամանակ հնչած...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. «Ապագան մեր այն երեխաներն են, որոնք ծնվել են և որոնք դեռ պետք է ծնվեն». պրոֆեսոր Օկոև ԵՊԲՀ. «Ապագան մեր այն երեխաներն են, որոնք ծնվել են և որոնք դեռ պետք է ծնվեն». պրոֆեսոր Օկոև](up/article/small/file_62624_4318453.jpg)
Մաշտոցի պողոտայով զբոսնելիս դժվար թե որևէ մեկն անտարբեր անցնի ծաղկեփունջը ձեռքին սպասող կամ անհանգստությամբ լցված հայրիկների, ծննդկանի հարազատների կողքով...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Ամենօրյա հրաշքների ականատես պրոֆեսոր Կարինե Առուստամյանը ԵՊԲՀ. Ամենօրյա հրաշքների ականատես պրոֆեսոր Կարինե Առուստամյանը](up/article/small/file_61716_4300943.jpg)
Կանանց առողջությանը և մայրությանը վերաբերող հարցերը բժշկական գիտությունների դոկտոր, ԵՊԲՀ մասնագիտական և շարունակական կրթության կենտրոնի մանկաբարձության և գինեկոլոգիայի ամբիոնի պրոֆեսոր...
![](images/calendar.png)
![Բժիշկ Յարութիւն Մինասեանի «111 Բռնադատուած Հայ Բժիշկներ․ 1920-1954» Գիրքը Բժիշկ Յարութիւն Մինասեանի «111 Բռնադատուած Հայ Բժիշկներ․ 1920-1954» Գիրքը](up/article/small/file_61458_8669166.jpg)
Բժիշկ Կարպիս Հարպոյեան
Մոնրէալ, 24 Յուլիս 2022
Բժիշկ Յարութիւն Մինասեանի մասին գրած եմ «Հայրենի բազմավաստակ բժիշկ հոգեբուժ...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Բժշկագիտության երախտավոր Ալբերտ Զարացյանը նշում է ծննդյան 85-ամյակը ԵՊԲՀ. Բժշկագիտության երախտավոր Ալբերտ Զարացյանը նշում է ծննդյան 85-ամյակը](up/article/small/file_61215_6905161.jpg)
ԵՊԲՀ-ն հիշում ու գնահատում է իր նվիրյալներին, արժևորում նրանց կատարած տեսական ու գործնական աշխատանքը, տարիների վաստակը և փոխանցում նոր սերնդին՝ կոչումով բժշկի առաքելությունը շարունակելու...
![](images/calendar.png)
![Եթե բժիշկն ասաց, որ ամեն ինչ գիտի, ուրեմն սպառվել է որպես մասնագետ. Արեգ Սեփյան Եթե բժիշկն ասաց, որ ամեն ինչ գիտի, ուրեմն սպառվել է որպես մասնագետ. Արեգ Սեփյան](up/article/small/file_60660_2290745.jpg)
«Արմենիա» հանրապետական բժշկական կենտրոնի դիմածնոտային վիրաբուժության բաժանմունքի ղեկավար, դիմածնոտային վիրաբույժ, բժշկական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Արեգ Սեփյանը զբաղվում է դիմածնոտային...
![](images/calendar.png)
![Հայաստանում բժշկական ապահովագրության ներդրումը` արդի պահանջ. հարցազրույց ՀԲԱ նախագահ Արմեն Սողոյանի հետ Հայաստանում բժշկական ապահովագրության ներդրումը` արդի պահանջ. հարցազրույց ՀԲԱ նախագահ Արմեն Սողոյանի հետ](up/article/small/file_60429_8424755.jpg)
Դեռևս 2019 թ. դեկտեմբերին կայացած Հայկական բժշկական ասոցիացիայի և առողջապահության ոլորտի մասնագիտական ասոցիացիաների համատեղ կազմակերպված խորհրդաժողովի ընթացքում քննարկվեց...
![](images/calendar.png)
![](images/white_bl.gif)
![](images/white_br.gif)
![](images/white_tr.gif)
![](images/white_tl.gif)
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ամուսնական առաջին գիշերը
-
Ընկերության մասին
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Դդում
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Սեռական գրգռում
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Հղիություն. 1-ին ամիս
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
-
Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն